Temporary Internet Files (Gizli, Yapışkan Dosyalar)

Microsoft Internet Explorerle ziyaret etmiş olduğumuz web sayfalarının içeriği profiliniz altında yer alan “Temporary Internet Files” klasörü altında depolanır. Depolama nedeni sonraki ziyaretlerde tarayıcı programın sayfayı daha hızlı görüntülemesini sağlamaktır. “Temporary Internet Files” klasörü altındaki dosyalar Internet Explorer tarafından sağlanan menü araçlarıyla manuel ya da otomatik olarak silinebilmektedir. Diğer taraftan, kimi durumlarda dosyalar kalabilmektedir. “Temporary Internet Files” klasörü için etkin durumda olan birtakım gizleme özelliklerinden dolayı bu dosyalar kolay bir şekilde de göremeyebilirsi. Sonuç olarak, “temporary” kelimesinin çağrıştırdığının aksine buradaki dosyalar beklenilendenden daha kalıcı olabilir.

Uyarı

Bu makalede gösterilen yapılandırmaları bilgisayarınızda kolaylıkla uygulayabilirsiniz. Fakat küçük ihtimal de olsa bilgisayarınızda çıkabilecek sorunlardan yazar sorumlu değildir.

Sistem Bilgisi

Makalenin hazırlanması sırasında Windows XP SP3 işletim sistemine sahip bir bilgisayar kullanıldı. Bilgisayar üzerinde Internet Explorer uygulamasının en son sürümü kuruluydu. Her 2 yazılımın makalenin hazırlandığı güne kadar yayınlanmış olan güncelleştirmeleri yapılmış durumdaydı.
Windows XP’nin kurumlardaki yaygın kullanımı dikkate alındığından dolayı ekran görüntüleri Windows XP bilgisayardan alınmıştır. Makaledeki konular ufak teknik farklar dışında Windows Vista ve Windows 7 işletim sistemleri için de geçerlidir. Bu işletim sistemlerinin Windows XP ile farkları makalenin son bölümünde verilmiştir.

Kullanıcı Profili Tanımı

Kullanıcı profili, kullanıcının işletim sistemini ve uygulamaları sorunsuz olarak kullanması için gerekli tüm dosyaların ve ayarların bulunduğu klasördür. Kullanıcının masaüstündeki ve “my documents” altındaki dosyaları, kullanıcıya özel registry ayarları, masaüstü duvar kağıdı ayarları, işletim sisteminde yapmış olduğu tüm özelleştirme bilgileri, Internet’teki gezinti geçmişi ve daha bir çok dosya ve ayar kullanıcı profilinde tutulur. Windows XP işletim sisteminde kullanıcı profilleri sistem sürücüsü (C:) altındaki “Documents and Settings” klasörü altında tutulur. Windows XP işletim sisteminde yerel olarak yaratılmış ya da -bilgisayarın bir etki alanına üye olması durumunda- etki alanında tanımlanmış olan kullanıcının bilgisayarda açmış olduğu ilk oturumun ardından “kök profil klasörü” ve alt klasör/dosyaları “C:Documents and Settings” altında yaratılır. Şekil-1’de “test” kullanıcısı için yaratılmış olan “test” isimli kök profil klasörü ve içeriği gösterilmiştir.

Şekil-1

2 Aşamalı Gizleme

Kullanıcının Microsoft Internet Explorerle ziyaret etmiş olduğu web sayfalarının içeriği kullanıcının profilinde yer alan “Temporary Internet Files” klasörü altında depolanır. “Temporary Internet Files” klasörüne ulaşmak için öncelikle Windows Gezgini’nin (Windows Explorer) “Araçlar” menüsünden “Klasör Seçenekleri” alt menüsüne girilip Şekil-2’deki gibi “Gizli dosya ve klasörleri göster” seçeneği işaretlenir.

Bu seçeneğin işaretlenmesinin ardından profil kök dizini altında daha önce görünmeyen “Local Settings” isimli gizli klasörü göreceksiniz (Şekil-3).

Şekil-3 “Local Settings” klasörünün içeriği Şekil-4’deki gibidir.

Şekil-4 “Temporary Internet Files” klasörünü görmek için bir klasör seçeneğini daha değiştirmek gerekir. Bunun için, Windows Gezgini’nin “Araçlar” menüsünden “Klasör Seçenekleri” alt menüsüne tekrar girilip Şekil-5’deki gibi “Korunan işletim sistemi dosyaları gizle (Önerilen)” seçeneğinin işareti kaldırılır.

Şekil-5 Bu ayarlamadan sonra “Local Settings” klasörü altında “Temporary Internet Files” klasörünü artık görebilirsiniz (Şekil-6).

Şekil-6

Dikkat!!!

Eğer bu işlemlere rağmen

• “Local Settings” ve “Temporary Internet Files” klasörlerini göremiyorsanız,
• “Klasör Seçenekleri” menüsünde “Gizli dosya ve klasörleri göster” ayarı yapmaya çalışıyorsanız ve ayar etkin olmuyorsa,

bilgisayarınız büyük ihtimalle kötücül bir yazılımın etkisi altındadır [1].

Windows Gezgini'nden Silme İşlemi Yapmayın!

2 adet klasör seçeneğinin ayarlanmasının ardından “Temporary Internet Files” klasörü artık Windows Gezgini’nden görünecektir. Şekil-7’de örnek bir “Temporary Internet Files” içeriği verilmiştir. Ulusal Bilgi Güvenliği Kapısı açılış sayfası ziyaretinin ardından sayfayı oluşturan farklı tiplerde 44 adet dosyanın depolandığını görüyoruz.

Bu dosyaları silmek için Şekil-8’de de gösterildiği gibi Internet Explorer uygulamasının “Güvenlik” kısayolundaki “Gözatma Geçmişini Sil” alt menüsünü seçiniz.

Şekil-8 Şekil-9’da gösterilen menüdeki ilk seçeneğin işareti kaldırılıp diğerlerinin seçili olduğundan emin olunuz. En son aşamada “Sil” düğmesine basınız.
Bilgisayar kullanıcıları bu pencerede gördükleri tüm kutuları işaretlemeye eğimli olabilirler, ancak “Sık Kullanılanlar web sitesi verilerini koru” başlıklı kutu favoriler altına eklenen web siteleriyle ilgili gezinti içeriğinin silinmemesini sağlayan bir seçenektir. Microsoft, göz atma geçmişinin silinmesinin ardından kullanıcının sık kullandığı web sayfalarında yapmış olduğu özelleştirmelerin kaybolmaması için bu özelliği eklemiştir.

Şekil-9 Bu işlemden sonra, “Temporary Internet Files” klasörünün içeriği Şekil-10’da gösterildiği gibi boş olarak görünecektir. Ayrıca belirtmekte fayda olan diğer bir husus da silme işleminin denetim masasından yapılmasının daha garantili sonuçlar vereceğidir. Microsoft, Internet Explorer 6.0 ve öncesi sürümlerinde Internet geçmişinin silinmesi işlemi öncesi Internet Explorer uygulamasının ve Windows Gezgini’nin çalışan tüm örneklerinin kapatılması ve bu işlemin ardından denetim masasındaki internet seçenekleri menüsünden silme işleminin gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtmektedir [2]. Internet Explorer 7.0 ve 8.0 sürümleri için buna benzer bir uyarının yer aldığı bir destek sayfası bulamadım, ancak Internet Explorer yeni sürümler için de bu şekilde bir uygulama yapmanın faydalı olacağını düşünüyorum.

Şekil-10 “Temporary Internet Files” klasörü içeriği için Windows Gezgini üzerinden tüm dosyaları seçip “shift-del” tuş kombinasyonuyla manuel silme işlemi sonunda da “Temporary Internet Files” içeriği Şekil-10’daki gibi boş görünebilir. Fakat, yapmış olduğunuz manüel silme işlemiyle Şekil-9’daki arayüzün yaptığı işlem aynı değildir. Eğer manüel silme işlemi yaparsanız, Temporary Internet Files altı boş göründüğü halde Internet gezintinizle ilgili birçok dosya “Temporary Internet Files” altında silinmemiş olarak kalacaktır. Kısacası, Internet Explorer uygulamasının Şekil-9’da gösterilen menüsünü kullanarak gezinti içeriğini silmiyorsanız, "dosya sistemini kullanarak “kendim görerek” silerim diyorsanız büyük hata yapıyorsunuz.

3. Aşama Gizleme

“Silinmemiş dosyalar kaldığı halde neden “Temporary Internet Files” klasörü altında bu dosyalar görünmez?” sorusunun yanıtı Windows XP işletim sisteminin gerçekleştirdiği üçüncü aşama gizleme özelliğinde saklıdır.

“Temporary Internet Files” klasörünün altında aslında birtakım alt klasörler ve dosyalar yer alır. Fakat bu nesnelerin görünmemesi, “Temporary Internet Files” klasörü altında yer alan ve görünmeyen bir “desktop.ini” dosyası sayesinde sağlanır. Şekil-11’deki gibi Windows Gezgini’nin adres kutusuna “desktop.ini” yazıp enter tuşuna basarsanız, “Temporary Internet Files” klasörü altındaki desktop.ini dosyasının notepad uygulamasında açılmasını sağlarsınız.

Şekil-11 “Temporary Internet Files” klasörünün içeriğinin nasıl görüneceğiyle ilgili ayarı barındıran bu yapılandırma dosyasının içeriğini çok basit bir şekilde değiştirirseniz “Temporary Internet Files” klasörünün gerçek içeriğini görebilirsiniz. Bunun için, “desktop.ini” dosyasındaki satırlardan herhangi birisinin başına herhangi bir karakter yazıp (Örnek: #) dosyayı kaydediniz. Bundan sonra, “Temporary Internet Files” klasörüne yeni bir Windows Gezgini penceresiyle giriş yaparsanız Şekil-12’deki ekran görüntüsünün bir benzerini de kendi bilgisayarınızda görürsünüz. Ayrıca, bir not olarak Şekil-9’daki pencereden temizle tuşuna bastığınız zaman “desktop.ini” dosyasının içeriği eski halini alır.

Şekil-12 “Temporary Internet Files” altındaki alt dosyalar ve klasörler gizlendiği için manuel olarak silme işlemi yaptığınız zaman bu klasörler ve bu klasörlerin altındaki “alt klasörler” içerisinde Internet gezintiniz sonucunda oluşturulmuş dosyaların bir kısmı silinir ancak bir kısmı da silinmemiş olarak kalır. Fakat siz “Temporary Internet Files” altında herhangi bir dosya göremeyebilirsiniz, bu nedenle de tüm dosyaların silindiğini zannedebilirsiniz. Internet Explorer uygulamasının menüsünü (Şekil-9) kullanarak gezinti içeriğini silmeniz kişisel gizliliğiniz için önemlidir.

“Temporary Internet Files” klasörü altındaki alt klasörlerin kısaca açıklamasını yapalım. “Content. IE5” klasöründe ziyaret edilen web sayfalarının içerikleri tutulur. “Content. Word” dizini altında Microsoft Office Word programıyla dosya açılması durumunda “tmp” uzantılı geçici çalışma dosyaları tutulur. Eğer Word programı normal bir şekilde sonlandırılırsa bu dosyalar silinir. “Content. MSO” klasörü, Internet Explorer üzerinden açılan ofis dosyalarının depolandığı alandır. “AntiPhishing” klasörü Internet Explorer uygulamasının yemleme sitelere karşı önlem alma kapsamında kullandığı bir dizindir.

Otomatik Silmeye Güvenmeyin

Bu makalede dikkat çekmek istediğim asıl konu, Şekil-13’deki ekran görüntüsünde yer alan “Çıkışta gözatma geçmişini sil” seçeneğidir. Bu seçeneği kullananların ve daha önemlisi bu seçeneğe güvenenlerin makalenin bundan sonraki bölümlerini daha dikkatli okumasında fayda var.
“Çıkışta gözatma geçmişini sil” seçeneği, Internet Explorer uygulamasının “Araçlar” menüsünden ulaştığımız “Internet Seçenekleri” alt menüsünde yer almaktadır.

Şekil-13 Bu seçenek, Internet Explorer uygulamasını kapattıktan sonra içeriğin otomatik olarak silinmesini sağlar. Şekil-9’daki menünün aksine silme işlemi sırasında ekrana herhangi bir bilgilendirme ya da uyarı penceresi çıkmaz.

1. Internet Explorer uygulamasını kapatmadan oturumunuzu ya da bilgisayarınızı kapattıysanız,
2. Internet Explorer uygulamasının anormal bir şekilde sonlanması durumunda,
3. Internet Explorer uygulamasında oluşan bir problemden dolayı görev yöneticisinden (taskmanager)“iexplore.exe” prosesini sonlandırdıysanız,
4. Bilgisayarda oluşan arızalar (örn: mavi ekran) ve elektrik kesintileri gibi durumlarda,

“Temporary Internet Files” klasörü altında silinmemiş dosyalar kalacaktır. Daha sonra, düzgün bir şekilde Internet Explorer uygulamasının kapanması sonucunda bu dosyalar silinebilir ancak bazıları yetim (orphaned) olarak kalabilir.

Ayrıca,

1. “Temporary Internet Files” klasörü altına depolanan dosya isminde Çince, Kiril karakterler bulunması,
2. “Temporary Internet Files” klasörü altına depolanan dosya isminin çok uzun olması
3. Internet Explorer üzerinden ofis dosyası açtıktan sonra ofis dosyasını açan uygulamanın (örn: word, excel) anormal şekilde sonlanması

durumlarında da Internet Explorer düzgün bir şekilde kapatılsa da yetim dosyalar kalabilir.

Yukarıdaki durumlarda, “Temporary Internet Files” altındaki Content. IE5 ve Content. MSO (örn: 2. listenin üçüncü maddesi) klasörleri altında gezinti geçmişinizle ilgili dosyalar kalacaktır.

Örneğin, makalenin hazırlanması sırasında testler sırasında yapmış olduğum bir İnternet gezintisinin ardından, Content. IE5 klasörü altında oluşan ve Şekil-14’de de gösterilen uzun isimli dosya “Çıkışta gözatma geçmişini sil” seçeneği etkin olduğu halde silinemedi. Internet Explorer’ın Şekil-9’da gösterilen “Gözatma geçmişini sil” menüsünden manuel olarak silebildim.

Şekil-14 Dosyanın tam ismi şu şekildeydi:

.v48851.48851.48851.48851.48851.38771.48851.48851.84766.84182.71746. 84145.62864.38771.66362.84183.84152.

69832.38771. 84694.38771.84179.84182.84157.84157.82231[1]

Diğer bir örneği beraber yapabiliriz. Internet Explorer’da “Çıkışta gözatma geçmişini sil” seçeneğinin işaretli olduğundan emin olunuz. “Gözatma geçmişini sil” menüsündeki işaretlerin de Şekil-9’daki gibi olmasına dikkat ediniz. http://en.wikipedia.org/wiki/Boris_Yeltsin adresini ziyaret ediniz. Sayfa tam olarak açıldıktan sonra Internet Explorer uygulamasını kapatınız. Uygulamanın bir dosya dışında tüm gezinti dosyalarını sildiğini ama bir adet resim dosyasını silemediğini göreceksiniz. Şekil-15’deki ekran görüntüsünde Kiril alfabesinden harflere sahip bu dosyayı görebilirsiniz. Kendi bilgisayarınızda da bu dosya “Content. IE5” klasörü altındaki bir alt klasörde (örn: “CJLVE7H0” isimli klasör) olacaktır. Fakat alt klasörün ismi bilgisayarlar arasında farklılık gösterir.

Şekil-15 Şekil-15’deki resim dosyası da Internet Explorer uygulamasının Şekil-9’da gösterilen “Gözatma geçmişini sil” menüsünden manüel olarak silinebilmektedir.

Son Bir Uyarı

Internet Explorer üzerinden ofis dosyası açtıktan sonra ofis dosyasını açan uygulamanın anormal şekilde sonlanması durumunda Content. MSO klasörü altında kalan dosyaların, “Çıkışta gözatma geçmişini sil” seçeneği işaretli olsa da silinmediğini belirtmiştim. Daha önemli olarak bu dosyalar, Şekil-9’daki manuel silme arayüzü yardımıyla da silinmezler.

Şekil-16’da Content. MSO klasörü altında 2 adet ofis dosyası görünmektedir. Yaptığım testlerde Internet Explorer kullanarak bir web sayfasındaki Excel ve Word dokümanlarına tıklayıp ekrana gelen diyalog kutusundaki “aç” seçeneğiyle açtım. Daha sonra, ofis dokümanının açıldığı Internet Explorer uygulamasının prosesini görev yöneticisinden sonlandırdım. Bu dosyalar, Şekil-9’daki “Gözatma Geçmişini Sil” kutusu yardımıyla başlattığım bir silme işleminin sonunda da silinmedi.

Şekil-16

CMD Penceresi ve 3. Parti Programlar Kullanabilirsiniz

Bu makalede sözü edilen üç aşamalı gizlemenin etkisinden Windows CMD penceresi kullanarak kurtulabilirsiniz. Başlat menüsünden “çalıştır” seçilir ve kutucuğa “cmd” yazılarak komut satırı penceresi açılabilir.

Şekil 17’de gösterildiği gibi “Temporary Internet Files” dizini altında giriş yapılır. Bu aşamada çalıştırılacak olan “dir /s” komutuyla tüm alt klasörlerdeki dosyaları tek komut ile görebilirsiniz. “dir /s /ah” seçeneğiyse tüm alt klasörlerdeki gizli dosyaları gösterir. Manuel ya da otomatik silme yaptıktan sonra da cmd penceresinden “index.dat” dosyaları görürsünüz. Daha önce girilmiş olan İnternet adresleri bu “index.dat” dosyası içerisinde tutulur. Internet Explorer uygulamasından gözatma geçmişi silinirken bu dosyaların içeriği de temizlenir. Ayrıca, index.dat dosyasını silen üçüncü parti uygulamalar bulunmaktadır. Daha da genelleştirirsek, bilgisayarınızdaki İnternet ve diğer uygulama programlarındaki geçmişinizi üçüncü parti programlara emanet edebilirsiniz.

Şekil-17

InPrivate Browsing Kullanabilirsiniz

Ayrıca, Internet Explorer 8.0 ile beraber gelen “InPrivate Browsing” seçeneğini kullanabilirsiniz. Böylece, Internet Explorer uygulaması websitesi içeriklerini (dosyalar, çerezler vb) depolamayacaktır. Fakat, Internet Explorer üzerinden açmış olduğunuz ofis dosyalarının InPrivate gözatma seçeneğinde de Content. MSO dizini altına kopyalanacağını unutmayınız. Dosyayı açan uygulamanın anormal bir şekilde sonlanması durumunda Content. MSO altında dosya kalacaktır.

Windows Vista ve Windows 7’deki Farklar

Windows Vista ve Windows 7 işletim sistemlerinde “Temporary Internet Files” klasörü “C:users%username%AppDataLocalMicrosoftWindows” altında yer almaktadır.

Windows Vista ve Windows 7 işletim sistemlerinde “Temporary Internet Files” klasörü altında daha fazla sayıda alt klasör bulunur. Bu yeni klasörlerden birisi de “Content. Outlook” klasörüdür. Eğer e-posta yönetiminde Microsoft Outlook kullanıyorsanız, Content. Outlook altında sürprizlerle karşılaşabilirsiniz; size gelen maillerin ekinde gelen dosyaların (belge, resim) bir kopyasını burada bulabilirsiniz.